“Wènag dinge zèn zeikâh innut leivûh, maar in Den Haag is bij vrijwel elke bezienswaardigheid wel een koffiehuis in de buurt. Meestal een houten keet met een naam als Het Hoekie of De Boshut, waar je vanaf het ochtendgloren terecht kunt voor een goed gesprek over de waan van de dag. En dat bij een broodje bal of een kop filterkoffie voor een euro - een bakkie pleuâh.” Op je tocht door de stad denk je wellicht aan wat reisjournalist Sander Groen eerder in de Volkskrant schreef. En ja, die koffieketen zijn er nog. Maar veel van die ‘tentjes’ kregen een andere bestemming en werden bloemenstal, viskraam, notenbar of ijskiosk.

In de lijst met rijksmonumenten
Op zich is de kiosk niet uniek voor Den Haag, ook steden als Rotterdam en Amsterdam kennen ze. Maar daar vind je ze vooral in het centrum, in Den Haag zijn ze over de hele stad verspreid. En dat maakt de Hofstad een waar kioskenwalhalla. Je komt ze dan ook overal tegen. Dat begon deze ochtend al in het centrum. Op het Buitenhof staat misschien wel het mooiste exemplaar: de kiosk van Berlage uit 1924. Samen met Piet Zwart (bekend van de Bruynzeel keuken) realiseerde H.P. Berlage het tijdloze ontwerp. De kiosk moest een monument voor het plein worden. En dat werd het ook. Vanwege zijn architectonische en cultuurhistorische waarde is het een van de weinige kiosken die zijn opgenomen in de lijst met rijksmonumenten.

Harinkkie happuh
Zaten klanten voorheen nog binnen, nu niet meer. “Vanwege de corona bedachten we een uitgifteloket, waarbij we al het bestelde in een kratje zetten. Mensen kunnen dan buiten, tussen de planten, zelf een leuk plekje zoeken. De ruimte binnen gebruiken we nu als grote keuken.” Dat plekje kan een soort strandstoel zijn of meubels die aan een derde of zelfs vierde leven toe zijn. De moeder en tante van Esther kregen wol in bepaalde keuren en haakten er kleden en vlaggetjes van. “Het lijkt een beetje rommelig, maar er zit wel een idee achter.” Lekker eigentijds dus. Maar je hoort het de echte Hagenezen al zeggen: “Wè gelauve ut wel met die hippe koffietèntjes. Doe ons maah un bakkie pleuâh in ‘t koffiehùis. Of lekkuh un harinkkie happuh ân de viskraam. Ut beis hangend aan de staagt, en zondâh uitjes, zauas ut hogt.”

Van sultantuin tot straat
Via de duinen keer je weer terug richting de binnenstad. Onder meer via het oude centrum van Rijswijk en ook weer langs een paar kleiner kiosken. Wat nu zo’n klein, vaak vrijstaand, verkooppunt is, was ooit een tuinhuis - in het Perzisch ‘kusk’. In Turkije werd de kiosk voor de sultan een paviljoen in een weelderige tuin waar hij zich kon ontspannen en bezinnen. Vanaf circa 1850 verhuisde de kiosk van de privétuin naar het openbare park, en vervolgens naar de straat waar het weer een ‘tentje’ werd. Sommige staan er al heel erg lang. Zoals bloemenkiosk Au Petit Pont.

Zoveel gladiolen als je kunt dragen
“Eerder stond ik schuin aan de overkant van de Mauritskade, bij de brug naar de Frederikstraat, maar toen de straat werd uitgebreid voor twee richtingverkeer en een fietspad was de stoep te smal voor de eerdere houten kiosk. Op deze hoek sta ik nu alweer 31 van de 51 jaar dat ik de kiosk run”, zegt Jan Geerlof. “Het succes? Altijd verse bloemen aanbieden die ik nog steeds zelf op de veiling koop, dus zonder tussenkomst van een groothandel. Ludieke acties helpen ook, zoals eerder: voor € 7,50 zoveel gladiolen meenemen als je kunt dragen. Dat haalde de krant wel, en zelfs een filmpje in de toestellen van de KLM. De naam zal niet iedereen kennen, maar de bloemenkiosk aan de Mauritskade is voor heel Den Haag een begrip. Zelfs Juliana kwam hier ooit stiekem een sigaretje roken.”