De zon schijnt. Net na Hellendoorn en Nijverdal dient de Sallandse Heuvelrug zich aan. Met een grootte van 53 vierkante kilometer is het ‘t grootste droge heidegebied van West-Europa. Om die heide in bloei te zien, moet je in augustus komen: één grote paarse deken. De paus zou er zeker z’n zegen aan geven, zó indrukwekkend mooi. Het gebied met z’n glooiende bossen, heidevelden en indrukwekkende vergezichten geeft je bovendien een heerlijk gevoel van rust en ruimte. En vandaag viert het de herfst. Een zacht briesje doet de loofbomen ruisen. Als bontgekleurde confetti vallen de bladeren op ons neer. Dat maakt de tocht hier extra feestelijk, zelfs tijdens de klim van de zestig meter hoge Holterberg. Het gebied ontstond in de op één na laatste ijstijd. Vanuit het noorden schoven gletsjers over de noordelijke helft van Nederland. Het tientallen meters dikke ijs stuwde toen hele aardlagen op. En dat leverde mooie uitzichtpunten op. Even afstappen dus voor een nieuw meditatief moment.

Oergevoel

Dat begon eerder al in Drenthe. Slechts één dag fietsen, lijkt daar al op een midweek mediteren. Zodra je op het zadel stapt, overkomt je het ultiem ontspannen gevoel. Niet vreemd in een provincie waar de tijd geen vat lijkt te krijgen op het jachtige leven van nu. Fietsend van Assen naar Coevorden, de tweede etappe van dit Fietserspad, beleven we het oergevoel van Drenthe. Volgens de Dikke Van Dale is ‘oer’ een voorvoegsel dat het feitelijke woord extra versterkt. Oerkracht is dus meer dan zomaar kracht. Oer staat voor robuust en authentiek. Dat is waarom Drenthe zich profileert als dé Oerprovincie van Nederland. Je fietst er door landschappen die zo natuurlijk zijn, dat het net lijkt alsof er geen mensenhand aan te pas is gekomen. Bossen en heidevelden in pure eenvoud. Plekken waar heden en verleden elkaar met gemak ontmoeten.

Even afstappen 1: Whisky bij de koffie in Garnwerd

Niets veranderd

Ook in het Drentse Zweeloo ontmoeten toen en nu elkaar. We stallen onze fiets bij het toegangshek van de oude dorpskerk. Ruim 140 jaar geleden stond ook Vincent van Gogh hier. Exact op dezelfde plek. Hij verbleef toen enkele maanden in het zuidoosten van Drenthe. Daar trof hij een omgeving aan waar turfstekers en boeren hun rug krom werkten voor een schraal inkomen. Met de mist deze ochtend realiseren we ons hoe dat moet zijn geweest. En dat in een land met een ongerepte natuur, met prachtige schaapskooien, imponerende heidevelden, stoere herders, inventieve plaggenhutten en een goedlachse boerenbevolking. Dat alles leverde veel inspiratie op. Het kerkje van Zweeloo ligt er nog precies bij als toen Van Gogh het destijds tekende. Alleen de herder met z’n kudde schapen ontbreken nu.

Mooiste esdorp

Aangrenzend ligt Oud-Aalden, nog zo’n authentiek juweeltje. Met zijn klinkerweggetjes is het een van de mooiste esdorpen van Drenthe. Het dorp staat vol prachtige Saksische boerderijen. Voorheen bestonden die uit een open ruimte waar mens en dier op de lemen vloer met elkaar samenleefden. Het dak was van stro, later van riet. Kenmerkend is het fraaie rietvlechtwerk aan de zijkant op de schuren. De houtwormen in de wanden hebben waarschijnlijk ook Van Gogh nog recht in de ogen gekeken. Dan weer verder. Het Fietserspad volgt nauwgezet het befaamde Pieterpad, van Pieterburen naar Maastricht. Je kunt de circa 500 km wandelend afleggen, maar ook op de fiets zie je zo het mooiste van Nederland. En dat in slechts negen etappes. De route voert je door Groningen, Drenthe, Overijssel, Gelderland, Noord-Brabant en Zuid-Limburg. En daarbij doe je prachtige natuurgebieden, verstilde dorpen en eeuwenoude stadjes aan.

Bommen Berend

Vanwege de omringende en vooral drassige veen- en moerasgebieden moest je vroeger door Coevorden om van noord naar zuid, of andersom, te reizen. Ai, oeps, help! Gewoon om de stad heen trekken lukte dus niet. Voor de heersers, veilig in hun kasteel, reden om flinke tol te heffen. En zo werd Coevorden een strategische plek die voor andere, inhalige machthebbers zeer interessant werd, zoals de bisschoppen van Utrecht en Gelre. Vandaar dat er vaak aanvallen plaatsvonden. Ook door de beroemde Bommen Berend, de bisschop van Münster, Bernhard von Galen. En ook daarom dat er veel soldaten waren gehuisvest. De witte huisjes in de Molenstraat dienden als onderkomen voor het garnizoen. Het café op de hoek was het kazernegebouw.

Even afstappen 2: ‘Oef, effe uitrusten’

Foutje bedankt

Op weg naar Hellendoorn nog zo’n opmerkelijk verhaal. De route voert ons langs de meanderende Vecht naar het knusse Gramsbergen en het meer levendige Hardenberg. Een beetje verfscholen op het Wilhelminaplein staat het standbeeld van Aaltje Kraak. Het doet mij denken aan ‘Foutje bedankt’, een reclameslogan uit de jaren negentig. Terwijl Aaltje op 8 mei 1708 de broek van haar zoontje aan het verstellen was, zocht zij met een olielampje naar een lapje in de bedstee. Eén vlammetje op het stro in de bedstee en hupsakee het hele huis stond in brand. Vanwege de oostenwind niet veel later ook dat van haar buren, en van hun buren en hun buren… Heel Hardenberg, toen zo’n honderd houten huizen, stond in een mum van tijd in lichterlaaie. Foutje bedankt. Vreemd dat zo’n onhandige Tinus, eh… Tina, ook nog een standbeeld krijgt. Een kleintje dat wel, maar toch. En sinds 2008 is 8 mei ook nog uitgeroepen tot Aaltje Kraakdag. Dan wordt dé brand jaarlijks herdacht. Terwijl we verder fietsen vragen we ons af welke pyromaan daarmee wordt gestimuleerd.

Idyllisch Hellendoorn

Net na Hardenberg doet esdorp Rheeze ons denken aan de dorpen die we eerder in Drenthe tegenkwamen. Ook hier mooi en nieuw rieten vlechtwerk. Dan volgen Ommen, het Lemelerveld waar gevallen en verweerde bomen bijna abstracte kunstwerken zijn geworden en het idyllische Hellendoorn. Naast het bakkerij- en ijsmuseum (de wereldberoemde raketjes komen hier vandaan) biedt het ook nog eens een Nationaal Park met een overvloed aan fiets- en wandelpaden. Hier begint de Sallandse Heuvelrug al. Na de Holterberg zoeven we met een flinke vaart naar beneden. Bij Holten laten we de heuvels achter ons en komen Lochem en het landelijke Almen in zicht, het einde van de vierde etappe. Gelukkig nog vijf te gaan!

Even afstappen 3: Hemels ijs bij Helpoort